Canti Spazializzati #18 POSTOPERY
W sztuce dźwięku to przestrzeń akustyczna nadaje kształt temu co słyszymy, staje się instrumentem. Dźwiękiem możemy również kształtować poczucie owej przestrzeni, uczynić ją płynną, poddawać ciągłym przeobrażeniom. Gdy dźwięk staje się opowieścią, zawarta w nim narracja stanowi kolejną warstwę architektoniczną, którą można traktować spacjalnie.
Program koncertu opiera się na trzech odmiennych próbach rozpisania narracji na przestrzeń akustyczną. Zadaliśmy sobie pytanie czy i jak można wykorzystać techniki uprzestrzenniania dźwięku w pracy z różnorodnie rozumianą opowieścią? Czy możemy potraktować tekst jako przestrzeń, w której rozgrywa się akcja kompozycji, a jej odbiór i finalna postać mogą być zależne od obranego punktu słuchania? Czy wprawiając dźwięk lub osoby słuchające w ruch, zmieniając miejsca i kąty odbioru, poznamy inną wersję historii zawartej w kompozycji?
Każdy z utworów przybiera formę opery, spacjalizowanej opowieści dźwiękowej na osoby wykonawcze, elektronikę, głośniki i przestrzeń. Towarzyszą im partytury słuchania – przewodniki pomagające poruszać się w wielowątkowej i przestrzennej konstrukcji dźwiękowej.
Uświadamiając sobie pejzaż dźwiękowy, uczymy się doceniać otoczenie akustyczne jako wspólną przestrzeń. Świadomość ta poszerza naszą percepcję i zrozumienie otaczającego nas świata.
Hildegard Westerkamp, Soundwalking (1974)
Maximiliano Bober
Słuchałośmy: O stawaniu się przestrzeni (2024)
postopera spacjalizowana
Kameralny utwór postdramatyczny na głos, portatyw, gitarę elektryczną, skrzypce i publiczność. Udział publiczności określa partytura bazująca na wybranych fragmentach literackich. Wyjściową koncepcją kompozycji jest dźwięk jako powoli ewoluujący element budujący zbiorową przestrzeń. Słuchałośmy (they/we listened) to słowo nieprzetłumaczalne, ale słyszalne (inspiracja pochodzi od słowa, którego w swojej poezji używa Ada Adu Rączka). Rozumiemy dźwięk bezpośrednio, w jego wieloznaczności i wielotekstowości. Utwór proponuje doświadczenie języka i dźwięku jako wspólnego i dostępnego dla wszystkich, gdzie cisza staje się pośrednikiem pomiędzy doświadczeniem indywidualnym i zbiorowym. Proces słuchania jest ściśle powiązany z czytaniem. Słowo uruchamia głos, głos wzbudza dźwięk, dźwięk tworzy przestrzeń. Tekst staje się partyturą i przewodnikiem po kompozycji i jej chwilowej, efemerycznej przestrzeni dźwiękowej. Wielogłos utworu stanowi system otwarty, jest zachętą do doświadczania przestrzeni z wielu punktów, śledzenia jej przeobrażeń, zanurzenia się w akuzmatycznej tkance tej powstającej w procesie opowieści.
Wykorzystane fragmenty utworów literackich:
Gonçalo M. Tavares – Encyklopedia. Notatki, przekł. Wojciech Charchalis, słowo obraz/terytoria (2018)
Anna Świrszczyńska (1909-1984) – Jestem Baba, Prószyński i S-ka, (2000) oraz Budowałam barykadę (wyd. 1984 r. z okazji 40. rocznicy Powstania Warszawskiego)
Ada Adu Rączka – Chciałośmy, SDK, 2022 oraz spółdziel lub nie, 2022
Zespół Notatki i Flores w składzie:
Maximiliano Bober – skrzypce
Ryszard Lubieniecki – portatyw
Michał Sember – gitara
Małgorzata Wrzosek – głos
Alina Dzięcioł
Procesy w czterech fazach(2024) *
na elektronikę
Główną ideą kompozycji jest wielowymiarowe przedstawienie procesów zniekształceń odbywających się na różnych poziomach percepcji słuchania i rozumowania. Zastosowane środki to delikatne przeobrażenia barwowo-dynamiczne, dystrybucja dźwięków w przestrzeni (skonstruowana w każdej fazie w inny sposób), ćwiczenia słuchowe otwierające pole interpretacji. Utwór składa się z czterech części stanowiących indywidualne potraktowanie dźwiękami ich treści w sposób silnie intuicyjny.
Faza I Ziemia – początkowo rysuje się jako spokojna imitacja dźwięków natury i otoczenia, ale do czego doprowadzą ich stopniowe przekształcenia? Czy mimo iż wyjściowym źródłem dźwięku będzie to co jesteśmy w stanie realnie usłyszeć w życiu codziennym nadal będziemy mieć poczucie bycia w znanej i „bezpiecznej” dla nas rzeczywistości?
Faza II Katastrofy – przenosi słuchacza w rzeczywistość nieco mniej „bezpieczną” co sugeruje sam tytuł fazy. Otaczająca nuklearność brzmieniowa jest o tyle „niebezpieczna”, że po wystąpieniu nagłego wybuchu możemy się nieco przestraszyć, tym bardziej, że nie wiemy czy pojawi się kolejny, a jeśli tak to kiedy i w co się przekształci…
Faza III Ayahuasca – jej proces rozpoczyna się od refleksji ludzkiej jednostki, spokojnej, kontemplacyjnej narracji. Do jakich dojdzie wniosków po tym, co zdarzyło się w poprzednich fazach? Z jakiegoś powodu zdecyduje się poddać rytuałowi Ayahuaski, co otworzy drzwi wiodące ku kolejnej rzeczywistości!
Mimo że narracja wewnątrz trzech pierwszych faz przedstawia podobny „ogólny” schemat procesu zniekształcenia – występowanie dźwiękowych bytów, które zostają poddane zniekształceniom zwiększając gęstość ich brzmienia, w ułożeniu faz w takiej a nie innej kolejności występuje sytuacja odwrotna – od ogółu do pojedynczej jednostki ludzkiej
Faza IV Mienienie – stanowi najbardziej abstrakcyjną część pod względem sposobu budowania narracji. Wędrujące w przestrzeni zdarzenia dźwiękowe zdają się tworzyć kolaż nieuporządkowanych zdarzeń z poprzednich faz. Jednak i one są elementem pewnego procesu.
Simi Fyda
In My Personal Heaven, I’m the Devil’s Spawn (2024)
Oktofoniczny utwór zgłębiający osobiste doświadczenia artystki towarzyszące lekturze dzieł Deleuze’a i Guattariego. Każda z ośmiu ścieżek dźwiękowych reprezentuje kluczowe idee ich filozofii, tworząc immersyjne doświadczenie dźwiękowe. Projekt ten łączy elementy rozważań nad pragnieniem, ciałem i popędem.
Kompozycja odzwierciedla fragmentaryczne sieci, przejścia między chaosem a strukturami narzucającymi kontrolę, mechaniczne oraz organiczne rytmy, nieregularne przestrzenie dźwiękowe, nagrania terenowe, chaotyczne sekwencje oraz kontrastujące elementy.
W kontekście filozoficznym, utwór ten jest refleksją nad masochizmem, który w myśli Deleuze’a staje się narzędziem subwersji i kreacji. Masochistyczne doświadczenie podważa ustalone struktury władzy i tożsamości, stając się aktem twórczym, eksplorującym granice pragnienia i tożsamości. Masochizm nie jest negatywnym doświadczeniem bólu, lecz afirmatywnym procesem sublimacji, w którym cierpienie staje się estetyczną wartością.
Dźwiękowa, jak i narracyjna, warstwa utworu jest kontemplacją nad jednością bytu, podkreślając niehierarchiczne, wielokierunkowe sieci myślowe oraz produktywne i kreatywne podejście do pragnienia.
O ARTYST(K)ACH
Maximiliano Bober
Kompozytor, improwizator i artysta dźwiękowy urodzony w patagonii argentyńskiej. Jego działalność eksploruje związki między tłumaczeniem, oralnością i pisaniem oraz sztuką dźwięku. Skupiając się na relacjach między dźwiękiem a literaturą, stara się tworzyć przestrzenie solidarności i przyjaźni oparte na słuchaniu. Współpracował m.in. Kyiv Music Fest, Ad Libitum, 64. Warszawska Jesień, 53. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna Muzyczna”, Wandelweiser Klangraum festiwal (Dusseldorf), Atemporanea (Buenos Aires). W 2022 r. założył zespół kameralny Ensemble del Cerro, a w 2023 r. wytwórnia Rumiarec wydała płytę „Cantos a Nenette” wykonana w festiwalu Musica Privata XI. W 2024 r. wytwórnia Sello Postal wydała jego pracę sztuki dźwiękowej o warszawskim metrze „Metro 1: Kabaty-Młociny”. Od 2017 roku mieszka i pracuje w Warszawie.
https://maxbober.bandcamp.com/
Alina Dzięcioł
Studiuje kompozycję na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu w klasie prof. dr hab. Agaty Zubel. Absolwentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie akordeonu, stypendystka Programu „Młoda Polska 2018” za osiągnięcia artystyczne. W swoich utworach lubi łączyć brzmienia oschłe, czysto mechaniczne z warstwami zawierającymi ładunek emocjonalny. Często czerpie inspiracje z literatury z zakresu psychologii. Jej utwory były nagradzane m. in. w 62. Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda, The Matan Givol International Composers Competition 2022. Brała udział w wielu kursach kompozytorskich, m. in. w 2022 roku w „Akademie für Neue Musik” (PER-FORM). Jej utwory były wykonywane na festiwalach Warszawska Jesień, Musica Electronica Nova, Na drodze do Nowej harmonii, a także we Francji, Hiszpanii, Włoszech i Szwajcarii.
https://youtube.com/@alinadziecio3205
Simi Fyda
Artystka eksperymentalna, która w sposób dźwiękowo-wizualny bada swoje relację z przodkami, kobiecością, tradycją i zmiennością. W jej performance’ach skupia się nie tylko na dźwięku, ale także na estetyczno-narracyjnym aspekcie. W zeszłym roku wydała swój debiutancki album „Yuri” (post-industrial, dark ambient, deconstructed club), który składa się z siedmiu kolażowych kompozycji, łączących w sobie cyber-mistyczne linie z nagraniami terenowymi.
https://enjoylife.bandcamp.com/album/yuri
Ryszard Lubieniecki
Kompozytor, muzykolog, instrumentalista, improwizator. Studiował kompozycję i akordeon w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. W 2023 r. obronił pracę doktorską pod kierunkiem prof. Remigiusza Pośpiecha we wrocławskim Instytucie Muzykologii (gdzie obecnie pracuje jako adiunkt), dotyczącą pamięci i jej śladów w późnośredniowiecznych źródłach muzycznych i teoretycznych z regionu Europy Środkowej. Poza akordeonem gra również na średniowiecznych instrumentach klawiszowych (portatywie i clavisimbalum). Współzałożyciel tria muzyki współczesnej Layers i zespołu muzyki średniowiecznej Vox Imaginaria oraz bardziej efemerycznych zespołów muzyki improwizowanej, m.in. Izquierdo/Lubieniecki, Widzicie, Lubieniecki/Rupniewski i Disquiet.
soundcloud.com/ryszard-lubieniecki
Michał Sember
Urodził się w Środzie Śląskiej, mieszka we Wrocławiu. Od ponad dekady gra muzykę improwizowaną w różnych składach. Zazwyczaj korzysta z gitary elektrycznej, przedmiotów i głosu. Miał okazję współpracować z takimi artystami jak Paulina Owczarek, Agusti Fernandez, Michał Biel, Adam Webster, Mateusz Rybicki, Paweł Doskocz, a także z muzykami z łódzkiego kolektywu Dźwięk-Bud. Jest członkiem redakcji muzycznej Akademickiego Radia LUZ, gdzie prowadzi autorską audycję Tembr o muzyce eksperymentalnej. Jako Siemper bierze udział w rapowych bitwach freestyle a jako repmeis gra DJ sety i produkuje komputerowe piosenki.
Małgorzata Wrzosek
Wokalistka, artystka wizualną i performerka. Obecnie mieszka i tworzy we Wrocławiu. Swoje wykształcenie muzyczne opiera się na muzyce tradycyjnej, sakralnej i free jazzie. Eksploruje potencjał ludzkiego głosu, poszukując jego piękna i brudu. Współtworzy scenę muzyki improwizowanej w Polsce i jako kolektyw UKOJENIE prowadzę podcast w niezależnym Radiu Kapitał. Jest członkinią: DOGONI, De Pedregal, Warsaw Improvisers Orchestra, Sound in Space Orchestra, POKUSA XXL, Voice LAB. Współpracowała z Aleksander Żurowski, ASTMA, Raphael Rogiński, Edka Jarząb i innymi.
magorzatawrzosek.bandcamp.com
O wydarzeniu
Koncert odbył się 19.10.2024 w Galerii BWA Wrocław Główny.
https://www.facebook.com/events/1325687961379129/
Zespół
Daniel Brożek (kurator), Marta Konieczna (producentka, PR, współpraca kuratorska)
Realizacja dźwięku: Jędrzej Borowski
Mix i mastering nagrań: Czarny Latawiec
Identyfikacja wizualna: Karolina Pietrzyk + Gilbert Schneider
Organizator: Fundacja na Rzecz Studiów Europejskich
Partnerzy: BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej
Patronaty medialne: Glissando
Cykl współfinansowany ze środków Miasta Wrocławia | www.wroclaw.pl oraz w ramach funduszy Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności: program wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju.
